Nhà Hậu Trần – P8: Diệt quá nửa quân giặc nhưng không lật ngược được thế cờ

Quân Minh dựng trại nghỉ ngơi sau 1 ngày giao tranh với quân Nguyễn Súy, nhưng lại không biết rằng quân Hậu Trần vẫn còn một cánh quân nữa của Đặng Dung đang áp sát.

 

 

Sông Sái Già thành biển lửa, quá nửa quân Minh bị tiêu diệt

 

 

Tối hôm ấy mùa thu tháng 9, trời không có ánh trăng, cách nhau gang tấc không nhìn rõ mặt, trong lúc quân Minh mệt mỏi ngủ say trong các doanh trại thì thì Đặng Dung cho quân gồm cả thủy binh và tượng binh áp sát và cùng lúc tấn công như vũ bão. Quân Minh không kịp chuẩn bị thì đã bị tiêu diệt hết lớp này đến lớp khác.

 

 

Dưới sông các thuyền nhỏ của Đặng Dung áp sát quân Minh rồi đồng loạt nhảy lên thuyền quân Minh tấn công tiêu diệt hết thuyền này đến thuyền khác, quân Minh không thể chống lại lối đánh xuất quỷ nhập thật này nên bị tiêu diệt rất nhiều. Quân Hậu Trần cũng phóng hỏa thiêu cháy các chiến thuyền quân Minh, các chuyến thuyền lập thành trại giữa sông nên đậu sát vào nhau nên cháy hết thuyền này lại đến thuyền khác, chẳng mấy chốc lửa cháy ngút trời trên sông Sái Già, biến con sông này thành biển lửa giữa đêm tối.

 

 

Nguyễn Súy sau một ngày giao tranh vất vả với quân Minh đang cho quân nghỉ ngơi ở phòng tuyến, bỗng thấy lửa đỏ khắp mặt sông, đoán quân của Đặng Dung đã tiến đánh, nhưng không rõ tình hình thực hư thế nào, phân vân không biết nên tiến quân hay không, lại lo trúng kế của Trương Phụ, nên cuối cùng quyết định không cho quân phối hợp, đây là một điều rất đáng tiếc.

 

 

Binh tướng quân Minh còn lại cố cầm cự, quân Hậu Trần dù ít nhưng đánh rất mãnh liệt quyết không cho quân Minh có cơ hội lập thành thế trận phản kích.

 

 

Biển lửa trên sông soi sáng soái hạm của Trương phụ, Đặng Dung dẫn toán quân xông đến, khí thế mạnh mẽ không gì cản nổi. Trương Phụ đang hò hét binh tướng dàn lại thành trận để chống cự thì Đặng Dung dẫn quân nhảy lên soái hạm, đám cận vệ của Trương Phụ cản lại lập tức bị tiêu diệt. Tuy nhiên trong đám loạn quân Minh, Đặng Dung không biết mặt và cũng không nhìn rõ nên Trương Phụ dù rất hoảng sợ vẫn kịp nhảy xuống thuyền khác chạy trốn.

 

 

Trương Phụ hoảng hốt cho thuyền chạy thật nhanh, đám quân Minh thấy chủ tướng bỏ chạy thì cũng theo nhau bỏ chạy không dám nghĩ đến chuyện chống cự. Đặng Dung cho quân đuổi theo tiếp tục tiêu diệt. Quân Minh bị lối đánh xuất quỷ nhập thần khiến tử trận vô số, quá nửa số quân bị tiêu diệt.

 

 

Đặng Dung đang cho quân đuổi theo quân Minh để tiêu diệt thì lúc này trời bắt đầu rạng sáng, những tia nắng đầu tiên chiếu xuống khiến quân Minh nhìn thấy rõ quân Hậu Trần chỉ có rất ít so với quân Minh. Trương Phụ liền cho quân quay trở lại đánh.

 

 

Quân Minh đang hoảng sợ cuống cuồng bỏ chạy, giờ cũng nhìn rõ quân Hậu Trầnn có rất ít không đáng ngại nên quay lại tiến đánh. Quân của Đặng Dung dù ít hơn nhiều nhưng vẫn dũng mãnh đánh trả quân Minh. Nếu lúc này Nguyễn Súy đưa quân đến có thể tình hình đã khác, nhưng cánh quân này vẫn án binh bất động, quân của Đặng Dung đơn độc đối mặt với đội quân đông đảo hơn.

 

 

Dù tả xung hữu đột nhưng đứng trước đội quân đông và mạnh hơn, để tránh bị tiêu diệt Đặng Dung phải cho quân rút chạy. Quân Minh dù bị diệt quá nửa nhưng số còn lại vẫn đông và mạnh hơn quân Hậu Trần.

 

 

Trận đánh này sử thần Ngô Sĩ Liên viết trong Đại Việt Sử ký Toàn thử: “Trận đánh ở Sái Già, Đặng Dung, Nguyễn Súy, đem tàn quân trơ trọi chống lại bọn giặc mạnh, quân tướng đều tinh nhuệ. Dung nửa đêm đánh úp doanh trại giặc làm cho tướng giặc sợ hãi chạy trốn, đốt hết thuyền bè, khí giới của chúng, không phải người thực sự có tài làm tướng, thì có làm được như thế hay không?. Thế nhưng cuối cùng vẫn bại vong, đó là do trời. Tuy thất bại, cũng vẫn vinh quang, ”

 

 

Quân Minh thoát hiểm ra sức đánh vào chiến lũy của cánh quân Nguyễn Súy, lúc này Nguyễn Súy biết chuyện rất ân hận vì đã không xuất quân phối hợp với Đặng Dung, bỏ qua mất cơ hội diệt Trương Phụ, liền phái 3 tráng sĩ có tài bơi lội lặn xuống sông đột nhập lên soái hạm để ám sát Trương Phụ.

 

 

Sự việc này Đại Việt Sử ký Toàn thư có ghi chép lại rằng: “Nguyễn Súy sai ba thích khách, đội cỏ xuôi dòng đến thuyền của Phụ. Một người trèo lên mũi thuyền, hai người trèo lên đuôi thuyền. Phụ biết, bắt được hai người, giết một người, thả một người, lại còn cho tiền bạc. Hôm sau Phụ hội họp các tướng nghị bàn, Hoàng Trung nói không hợp ý Phụ, Phụ nổi giận kể tội Trung phòng giữ không nghiêm, để đến nỗi có chuyện khích thách, rồi chém Trung. Các tướng đều tái mặt đi”.

 

 

Không chịu nhục, Vua tôi cùng tuẫn tiết

 

 

Trước sức mạnh của quân Minh, biết không thể giữ phòng tuyến được lâu dài, Nguyễn Súy cho quân rút về vùng núi. Quân Minh chiếm toàn Thuận Châu.

 

 

Các cánh quân Hậu Trần phải ẩn náu trong rừng núi. Quân Minh truy lùng quân Hậu Trần ráo riết.

 

 

Bấy giờ các nhóm quân Hậu Trận bị lạc nhau, Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị đóng quân ở núi Côn Truyền tập hợp lực lượng, quân Minh biết được cho quân tiến đánh. Quân Hậu Trần tan vỡ, nhiều tướng lĩnh tử trận, Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị tả xung hữu đột mở con đường máu cùng 700 quân chạy thoát.

 

 

Quân Minh truy đuổi đến cùng, dù cố gắng nhưng sức cùng lực kiệt, cả Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị đều bị bắt.

 

 

Nguyễn Cảnh Dị gặp Trương Phụ thì buông lời chửi rủa thậm tệ khiến Trương Phụ tức giận sai giết chết. Nguyễn Cảnh Dị không chịu nhục nên đã cố ý chửi rủa để được ra đi sớm.

 

 

Nguyễn Súy sau khi cho quân của mình ẩn náu trên núi liền chạy về hướng nam đến châu Minh Linh của Chiêm Thành. Thế nhưng quân Minh vẫn truy đuổi đến tận Chiêm Thành và bắt được Nguyễn Súy.

 

Vua Trùng Quang chạy sang Ai Lao trước sự truy đuổi ráo riết của quân Minh. Dù đã đến được Khăm Muội (thuộc Lào ngày nay) nhưng quân Minh vẫn đuổi đến và bắt được.

 

 

Vua Trùng Quang và các tướng bị đưa sang Yên Kinh để vua Minh xử lý. Ngồi trên thuyền vua Trùng Quang nhảy xuống biển tự vẫn, Đặng Dung và Nguyễn Súy cũng nhảy xuống biển theo Vua.

 

 

Trước khi mất Đặng Dung đã bày tỏ nỗi lòng của mình vào bài thơ “hoài cảm”, bài thơ này nổi tiếng và được truyền tụng đến tận ngày nay:

 

 

                       Hoài cảm

 

 

Việc đời bối rối tuổi già vay

Trời đất vô cùng một cuộc say

Bần tiện gặp thời lên cũng dễ

Anh hùng lỡ bước ngẫm càng cay

Vai khiêng trái đất mong phò chúa

Giáp gột sông trời khó vạch mây

Thù trả chưa xong đầu đã bạc

Gươm mài bóng nguyệt biết bao rày

(Bản dịch của Tản Đà)

 

 

Nhà Hậu Trần bắt đầu từ thời Giản Định Đế năm 1407 đến khi kết thúc là năm 1414, suốt 7 năm trời chống quân Minh, khôi phục Vương Triều, dù cơ hội rất nhiều nhưng lại lần lượt bỏ lỡ, có lẽ cũng bởi khí số nhà Trần đã tận.

 

 

Sử thần Ngô Sĩ Liên đánh giá về nhà Hậu Tràn như sau:

 

 

“Trùng Quang Đế lấy quân một lữ để mưu khôi phục đất nước trong lúc loạn lạc lưu ly, ví như dùng một cây gỗ để chống giữ ngôi nhà lớn đã đổ, chả lẽ không biết rằng thế không thể cứu vãn được nữa hay sao? Nhưng hãy làm hết bổn phận nên làm, ngõ hầu có thể vãn hồi được thiên mệnh!.

 

 

Còn như khi bị giặc bắt đem về, giữ nghĩa không chịu nhục, cam lòng nhảy xuống biển mà chết, để cùng mất với nước, thực đúng là “quốc quân chết vì xã tắc”, mà các bề tôi của ngài như Cảnh Dị chửi giặc mong cho chúng giết ngay mình, Nguyễn Biểu kể tội ác của giặc rồi chết, đều là những người đáng ca ngợi cả. Chỉ có Hồ Ngạn Thần đi sứ làm nhục mệnh vua, đã bị giết rồi, Phan Liêu đem tình hình mạnh yếu trong nước đi báo cho giặc, tuy được thoát chết trong một thời, nhưng sau lại bị Thái Tổ Cao Hoàng Đế ta giết chết. Than ôi, người làm tôi trung với nước tuy chết vì nghĩa không có tội gì, mà để lại tiếng thơm mãi mãi, còn bọn bất trung phản quốc, không khỏi tránh khỏi chết, lại còn để tiếng xấu ngàn năm, thực đúng như thế”.

 

Dù đánh bại được nhà Hậu Trần, nhưng sau đó quân Minh vấp phải sự phản kháng của toàn dân tộc, từ bắc đến nam các cuộc khởi nghĩa nổ ra khắp nơi khiến quân Minh phải đàn áp không ngừng nghỉ.

 

Năm 1418 diễn ra cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, đến năm 1427 thì đánh bại hoàn toàn quân Minh, 10 vạn quân Minh phải đầu hàng và được tha chết toàn bộ. Lê Lợi và Nguyễn Trãi đã cho sửa sang đường xá, chu cấp ngựa, thuyền và lương thực đưa tiễn 10 vạn hàng binh về nước. Thể hiện tấm lòng đại nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn, đánh dấu điểm sáng chói lọi trong sử Việt.

 

Đội quân được gọi là “thiên triều” ấy chỉ có thể cảm kích, “hổ thẹn đến rơi nước mắt”, thua trận phải tâm phục khẩu phục sau này không còn có ý tưởng dòm ngó nước nam.

 

Vua Minh lúc này là Minh Tuyên Tông triệu tập đại thần nghị sự, ngỏ ý bỏ Giao Chỉ vì những thất bại nặng nề, Trương Phụ phản đối nhưng không thành.

 

Đến đời vua Minh Anh Tông, do can ngăn Vua không được, Trương Phụ phải phò tá theo Vua cùng 50 vạn quân tiến đánh 2 vạn quân của bộ lạc Ngõa Lạt (người Mông Cổ).

 

Dù có 50 vạn quân trong tay đánh với 2 vạn kỵ binh, nhưng do không nghe lời Trương Phụ cùng các tướng, vua Minh để thua trận và bị bắt, bản thân Trương Phụ cũng chết trong đám loạn quân.

Trần Hưng

Theo trithucvn.net