Năm 551 trước công nguyên vua Ba Tư là Cyrus đánh bại “thiên triều” của mình là Đế Quốc Media, lên ngôi Hoàng Đế chinh phục khắp Tây Á, thành lập Đế chế rộng lớn nhất thế giới bấy giờ với diện tích hơn 2 triệu km2 .
Quân Ba Tư tấn công
Đến thời vua Darius I, người Ionia nổi dậy chống lại sự cai trị của Ba Tư, vua Darius I tìm hiểu và biết rằng Athens chỉ là một tiểu quốc nhưng lại dám chi viện cho người Ionia (vùng trung bộ ven biển của Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) chống lại Đế chế Ba Tư.
Vua Darius I quyết định đưa quân tiến đánh Athens để trừng phạt và mở đường đưa quân tiến sang châu Âu .
Năm 492 trước công nguyên, Darius I cho quân tiến đánh Athens, đánh chiếm được eo biển Henretspon và xứ Theraso. Tuy nhiên ngay sau đó hạm đội Ba Tư bị quân Theraso đánh bại khiến cuộc viễn chinh lần thứ nhất của Darius I thất bại.
Hai năm sau tức Năm 490 trước công nguyên, hạm đội Ba Tư có tới 600 chiến thuyền và khoảng 100.000 quân được chỉ huy bởi 2 viên tướng Datis và Artaphernes tiến đánh Athens.
Khởi đầu quân Ba Tư chiếm các đảo Naxos, Delos, dù người dân nơi đây đã dũng cảm chống lại nhưng thất bại. Quân Ba Tư tiến tiếp vào biển Attica sau đó tiến thẳng vào đất liền rồi đổ bộ lên bờ biển của xứ Athens, đóng quân trên cánh đồng Marathon, nơi chỉ cách Kinh thành Athens 42km.
Cuộc họp Hội đồng tướng lĩnh ở Athens
Một cuộc họp Hội đồng tướng lĩnh ở Athens nhanh chóng tiến hành, 10 vị tướng đại diện các địa phương có mặt dưới sự chủ trì của thẩm phán Callimachus, tất cả cùng chung một ý chí quyết đánh một mất một còn với quân Ba Tư.
Nhưng khi bàn về cách đánh thì các tướng lĩnh đều có ý kiến khác nhau, cuộc tranh luận xoay quanh vấn đề nên giao chiến với quân Ba Tư ngay trên cánh đồng Marathon hay lùi về giữ các ngọn đồi, nơi có địa thế cao nhằm ngăn chặn quân Ba Tư và chờ quân tiếp viện tới?
Các tướng không muốn giao chiến ở Marathon cho rằng quân Athenss ít trong khi quân Ba Tư đông và có kỵ binh mạnh, giao chiến trên cánh đồng Marathon thì quân Ba Tư sẽ phát huy sức mạnh kỵ binh.
Thế nhưng vị tướng tài ba và nhiều mưu lược là Miltiades cho biết quân do thám đã thấy phần lớn lực lượng kỵ binh này đã xuống thuyền về Athens theo đường biển, số kỵ binh còn lại của Ba Tư sẽ khó cơ động trên cánh đồng chật hẹp, lầy lội. Quân Ba Tư quen đánh phân tán, nếu tập trung lại sức mạnh sẽ hạn chế hơn. Quân Ba Tư là tập hợp từ nhiều dân tộc bị chinh phục, chiến đấu sẽ không có mục đích, quân không được huấn lyện kỹ, vũ khí chủ yếu loại ngắn và dùng cung tên.
Vị tướng này cũng cho rằng quân Athens có tinh thần chiến đấu tốt hơn, được luyện kỹ càng, thông thạo địa hình, trang bị giáo và mác dài hơn và có tính kỷ luật cao, vì thế mà vị tướng này đề xuất nên tổ chức đánh ngay tại cánh đồng Marathon.
Có 5 vị tướng nhất trí đánh ngạy tại cánh đồng Marathon, nhưng 5 vị tướng còn lại thì quyết định chọn nơi khác, cuối cùng mọi người thấy rằng ý kiến cuối cùng là thuộc về người chủ trì là thẩm phán Callimachus, ông ta nghiêng về bên nào thì thực hiện theo đúng bên đấy.
Theo ghi chép từ lịch sử thì trước khi thẩm phán Callimachus ra quyết định, tướng Miltiades đứng lên nói rằng: “Callimachus, bây giờ là tùy thuộc ở ông, hoặc đưa Athens vào vòng nô lệ, hoặc là bảo đảm nền tự do của thành này và giành lấy cho ông một vinh quang bất diệt còn hơn vinh dự mà Hamodius và Aristotle đã có. Bởi vì từ khi người Athens hợp lại thành một dân tộc, chưa bao giờ họ lâm vào một cơn nguy biến như thế này. Nếu họ quỳ gối trước mặt quân Medes, họ sẽ bị giao cho Hippias (một bạo chúa ở Athens đã bị lật đổ, trốn sang cầu cứu triều đình Ba Tư, chính hắn lúc này đang dẫn quân Ba Tư đến đánh Athens) và ông cũng biết khi đó họ sẽ đau khổ biết chừng nào. Nhưng nếu Athens chiến thắng trong cuộc đọ sức này, nó có thể từ chiến thắng đó để trở thành đô thị số một của Hy Lạp. Lá phiếu của ông là để quyết định chúng ta có chấp nhận giao tranh hay không. Nếu bây giờ chúng ta không giao chiến, một vài phần tử âm mưu sẽ chia rẽ Athens và đô thị sẽ rơi vào tay Medes. Nhưng nếu chúng ta chiến đấu trước khi có chuyện gì xảy ra tại Athens, tôi tin rằng chúng ta có thể chiếm phần tốt đẹp trong cuộc giao tranh.”
Trước lời chân thành của Miltiades, thẩm phán Callimachus quyết định bỏ phiếu giao chiến ngay tại cánh đồng Marathon.
Trận Marathon lịch sử
Trận chiến bắt đầu, quân Ba Tư có 72.000 quân gồm 60.000 bộ binh và 12.000 kỵ binh. Trong khi đó quân Athens chí có 11.000 người nhưng họ chiến đấu một mất một còn vì không muốn thành nô lệ và để bảo vệ “bàn thờ và bếp” như cách nói của họ.
Cánh đồng Marathon án ngữ con đường núi quanh co dẫn đến kinh đô Athens, phía trước trông ra biển là trống trải bằng phẳng, còn hai bên sườn và mặt sau đều dựa vào núi. Hai bên là đồng lầy đang vào thời kỳ ngập nước, hạn chế kỵ binh
Dàn quân nơi đây, tướng Athens là Miltiades và Callimachus có ý khiến quân Ba Tư chỉ có thể tiến theo đội hình hẹp đánh trước mặt, chứ không thể đánh hai bên sườn, và không thể cùng lúc có được đông đảo quân giao chiến. Để chắc chắn quân Ba Tư không thể đánh hai bên sườn, quân Athens đã cho đào hào đắp ụ để ngăn quân Ba Tư.
Hai tướng chỉ huy của Ba Tư là Datis và Artaphernes cho quân nghỉ ở Marathon vài ngày, đồng thời cho một số quý tộc Athens phản bội làm nội ứng trong thành Athens. Thế nhưng đợi không thấy động tĩnh gì từ nhóm gián điệp này, quân Ba Tư quyết định tất công.
Tướng Miltiades thay đổi cách bố trí quân Athens theo đội hình phương trận (phalanx hình chữ nhật). Thay vì cho 11.000 bộ binh thành một khối dày đặc, Miltiades kéo dài quân đến hơn 1.000 mét đến sát các khu đồng lầy, xếp thành 8 hàng quân, giảm số quân ở giữa và tăng cường quân cho hai đầu, với ý đồ sẵn sàng công kích ở hai bên sườn.
Quân Ba Tư dàn quân thành những khối ngang rồi tấn công. Thông thường kỵ binh Ba Tư đánh kẹp từ hai bên sườn, nơi điểm yếu lớn nhất của đối phương. Thế nhưng tướng Athens là Miltiades kéo léo dàn quân dựa vào địa hình khiến quân Ba Tư chỉ có thể tấn công chính diện.
Trong khi đó quân Athens bố trí quân vừa có chính diện hẹp, vừa có chiều sâu, lại tập trung quân hai bên sườn.
Quân Ba Tư chỉ có thể tấn công ở chính diện, đến cự ly vừa tầm thì giương cung để bắn. Đúng lúc này tướng Miltiades cho thổi kèn thúc quân tấn công.
Bản đồ trận Marathon
Các chiến binh Athens trong bộ giáp sắt chủ động tấn công, quân Ba Tư có phần bất ngờ. Ở hai bên cánh, quân Athens với vũ khí có phần dài hơn, nhất là những ngọn giáo lợi hại khiến kỵ binh Ba Tư phải chùn bước.
Trong khi đó ở phía chính giữa quân Athens tập trung ít hơn nên bị chọc thủng, quân Ba Tư theo đấy tràn vào, quân Athens bị cắt làm đôi, buộc một phần quân Athens phải lui về nơi xuất phát, quân Ba Tư tràn vào đuổi theo, ưu thế cuộc chiến nghiêng về quân Ba Tư.
Thế nhưng tướng Miltiades đã tính trước tình huống này, thêm một hồi kèn vang lên, quân hai bên cánh của Athens đánh vào hai bên sườn quân Ba Tư, đòn đánh hiểm và đúng thời điểm khiến quân Ba Tư rơi vào thế bị bao vây, quân phía giữa của Athens có thời gian sắp lại lại đội hình đánh vào chính diện quân Ba Tư. Ưu thế lúc này nghiêng về phía quân Athens.
Trận Marathon. (Minh họa từ pinterest.com)
Dù bị rơi vào tình huống bất lợi, nhưng quân Ba Tư với sự chỉ huy của hai tướng Datis và Artaphernes vẫn dũng mãnh đánh trả. Những đội quân phái sau bắn hàng loạt tên để hỗ trợ cho quân phía trước. Đứng trước rừng giáo dài và nhọn của quân Athens, quân Ba Tư vẫn cố xông vào để phát huy lối đánh sở trường cận chiến. Thế nhưng những cố gắng của quân Ba Tư vẫn thất bại trước bộ áo giáp sắt, giáo dài, tính kỷ luật cũng như tinh thần của quân Athens.
Quân Ba Tư bị thương vong và tử trận tăng lên, hàng ngũ dần rối loạn và sau đó là tinh thần tan vỡ. Tướng Datis và Artaphernes quan sát thế trận đã nhận thấy thất bại không thể cứu vãn được nên lệnh cho quân rút chạy về phía biển nơi có tàu chiến đợi sẵn.
Quân Athens đuổi theo nhưng không thể kịp do trang bị nặng nề bởi áo giáp sắt và giáo dài, vì thế tướng Miltiades lệnh cho quân dừng lại và chỉnh đến hàng ngũ.
Thế nhưng tướng Callimachus, người chủ trì cuộc họp Hội đồng các tướng ở Athens, người bỏ lá phiếu cuối cùng quyết định trận đánh diễn ra ở Marathon vẫn cùng một cánh quân trang bị gọn nhẹ đuổi theo sát quân Ba Tư đến tận ngoài biển.
Quân Ba Tư vừa cố đẩy các tàu chiến vào sát bờ, vừa cố gắng chống trả đến tuyệt vọng, quân Athens bị thương vong và tử trận nhiều tại bờ biển. Tướng Callimachus cũng đã ngã xuống trong cuộc chiến nay. Dòng máu của ông cùng những dũng sĩ Athens thấm đỏ bờ cát, lưu lại trang sử huy hoàng cho Hy Lạp.
Quân Ba Tư đã cố gắng chạy thoát lên các con tàu, tuy nhiên 7 tàu của họ cùng rất nhiều binh lính phải bỏ xác tại vùng biển Athens.
Quân đội Ba Tư hùng mạnh đã thất bại ở trận Marathon. (Tranh từ Ancientgreekbattles.net)
Ý nghĩa lịch sử
Chiến thắng tại Marathon mang nhiều ý nghĩa cho người Hy Lạp. Say này quân Ba Tư còn nhiều lần mang những đội quân lớn mạnh hơn tiến đánh, nhưng lần nào người Hy Lạp cũng nhắc đến trận Marathon nhằm cổ vũ tinh thần và tiếp tục đánh bại quân Ba Tư.
Không chỉ thế, chỉ một thế kỷ sau trận đánh này, dưới sự lãnh đạo của Alexandros người Hy Lạp đã đánh bại Đế Quốc Ba Tư và xây dựng đế chế mới trải dài trên 5 triệu km2 .
Ngay sau chiến thắng lịch sử tại Marathon, người lính được lệnh truyền tin thắng trận đến kinh thành Athens. Tại kinh thành người Athens đang rất nóng lòng chờ tin từ Marathong, bởi nếu thất bại họ sẽ trở thành những nô lệ cho quân Ba Tư.
Cố báo tin vui thật nhanh, người lính đã phải chạy qua quãng đường 42 km đường rừng núi, tới được kinh thành thì người lính kiệt sức nhưng vẫn kịp hét to lên rằng “chúng ta đã chiến thắng” rồi gục xuống. Hình ảnh đó đã mãi khắc sâu trong trái tim người Hy Lạp đến tận ngày nay.
Thế vận hội (hay Đại hội Thể thao Olympic) là cuộc tranh tài các môn thể thao lớn nhất trên hành tình, lần đầu tiên tổ chức vào năm 1896 ở thủ đô Athens của Hy Lạp. Tại Thế vận hội này người Hy Lạp đã đưa môn chạy Marathon vào tranh tài nhằm tưởng nhớ đến trận đánh lịch sử trên cánh đồng Marathon trước đây.
Từ đó môn chạy Marathon được truyền lại mãi đến tận hôm nay, với cự ly đường trường là 42,195 km tượng trưng quãng đường mà người lính phải vượt qua để báo tin thắng trận đến kinh thành Athens.
Trần Hưng
Theo trithucvn.net
Các bài viết liên quan:
Mộ đức vua Trần Nhân Tông hiện ở đâu?
Tướng mạo kỳ lạ của các ông vua Việt Nam
Danh tướng sử dụng đội quân động vật lừng lẫy sử Việt
Vị Thái Hậu điềm tĩnh đối mặt hổ dữ bảo vệ Thượng Hoàng
Vua Lê Đại Hành: (Phần 2) bài “Nam Quốc sơn hà” giúp thắng trận
Câu chuyện các đời Chúa Bầu lập riêng một bờ cõi (Phần 1)
Vị Vua xác lập nhiều kỷ lục nhất trong sử Việt
Trận thủy chiến lớn nhất cổ đại dập tắt tham vọng tiến sang châu Âu của Đế quốc Ba Tư
Chưa có ý kiến... bạn sẽ là người đầu tiên đưa ra ý kiến!