Đánh bại Đại Lý giúp vùng biên giới của Đại Cồ Việt được yên bình

Vào đầu thế kỷ 11 Đại Lý kế thừa Nam Chiếu nổi lên là một vương quốc hùng mạnh, lãnh thổ bao gồm Vân Nam, Qúy Châu và phía tây nam tỉnh Tứ Xuyên; cùng một phần lớn vùng đất thuộc tấy bắc của Việt Nam ngày nay như Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên v.v…

Bản đồ Đại Cồ Việt vào đầu thời Lý. Ảnh lichsunuocvietnam.com

Vùng đất nằm ở biên giới phía bắc của Đại Cồ Việt lúc đó thuộc về người Tày, người Nùng và người Thái, đứng đầu là các Tù trưởng. Đứng trước 3 thế lực lớn là Đại Lý, Đại Cồ Việt và nhà Tống, các Tù trưởng phải chọn cho mình một bên để thần phục. Cũng vì thế mà vùng biên giới rất phức tạp, không ổn định, có những nơi hết thuộc về bên này đến thuộc về bên khác.

Đại Cồ Việt lúc này là vào thời vua Lý Thái Tổ, vùng biên giới phía bắc Triều đình để cho các Tù trưởng quản lý. Đại Lý thời kỳ này phát triển mạnh, thường xuyên đến vùng biên giới với Đại Cồ Việt để buôn bán. Tuy nhiên vua Lý Thái Tổ cũng dần dần quản lý chặt hơn nhằm ổn định vấn đề biên giới

Người Bạch – chủ nhân của Đại Lý. (Ảnh từ wikipedia.org)

Cuối năm 1012 người Đại Lý đưa rất nhiều ngựa đến bến Kim Hoa, châu Vị Long (ba huyện Chiêm Hóa, Hàm Yên và Na Hang thuộc tỉnh Tuyên Quang ngày nay) của Đại Cồ Việt để buôn bán. Việc buôn bán nay được Tù trưởng địa phương là Hà Trắc Tuấn cho phép nhưng không hề báo với Triều đình nhà Lý.

Được tin vua Lý Thái Tổ cho người đến bắt các thương nhân cùng tùy tùng người Đại Lý, tịch thu 1 vạn ngựa.

Đại Lý lúc này đang trong thời kỳ hưng thịnh, vua Đoàn Tố Liêm không bỏ qua chuyện này, quyết trả đũa. Tù trưởng châu Vị Long là Hà Trắc Tuấn cũng ngỏ ý muốn về với Đại Lý chống lại Triều đình nhà Lý.

Có được nội ứng, không bỏ qua cơ hội này, Đại Lý liên thủ cùng Tù trưởng Hà Trắc Tuấn quyết chiếm châu Vị Long, sau đó sẽ chiếm thêm một số châu khác ở Tây Bắc.

Tin được cấp báo về Triều đình, vua Lý Thái Tổ quyết định thân chinh đánh Hà Trắc Tuấn trước khi quân Đại Lý tiến sang. Quân của Hà Thái Tuấn ít hơn nên không chống nổi quân Triều đình, Hà Thái Tuấn cho quân rút vào vùng núi, rồi ngầm liên kết với người Nùng, người Thái, người Tày cùng chống lại Triều đình.

Tháng giêng năm 1014 Đại Lý tiến đánh châu Vị Long, Đại Việt Sử ký Toàn thư ghi chép Đại Lý có 20 quân “Mùa xuân, tháng giêng, tướng của người Man là Dương Trường Huệ và Đoàn Kính Chí đem 20 vạn người Man vào cướp, đóng đồn ở bến Kim Hoa, dàn quân đóng trại gọi là trại Ngũ Hoa”.

Nhưng theo “An Nam chí lược” thì quân Đại Lý chỉ có 3 vạn người. Việc ghi chép không thống nhất này, có thể là do Đại Việt Sử ký ghi cả quân binh và dân phu, nếu tính mỗi quân binh có 3 dân phu thì có thể Đại Lý đưa 5 vạn quân cùng 15 vạn dân phu tiến đánh vào châu Vị Long.

Thấy quân Đại Lý đến, châu mục Bình Nguyên (thuộc Hà Giang ngày nay) là Hoàng Ân Vinh liền cấp báo tin về Kinh thành. Vua Lý Thái Tổ cử em mình là Dực Thánh Vương dẫn quân đến đánh.

Quân Đại Lý nổi tiếng về kỵ binh, ngựa Đại Lý nổi tiếng là tốt nhất trong các nước phía nam. Vì thế mà vào thế kỷ thứ 9 Nam Chiếu từng nhiều lần đánh bại nhà Đường.

Quân Đại Cồ Việt vốn không mạnh về kỵ binh, nhưng lại có được 1 vạn ngựa lấy của Đại Lý từ cuối năm 1012. mặt khác Đại Cồ Việt có cả tượng binh mà Đại Lý không có.

Quân Đại Lý đến bến Kim Hoa, dàn quân ở trại Ngũ Hoa sẵn sàng chờ quân Việt. Dực Thánh Vương đến Vị Long, cho dàn quân rồi đánh thẳng vào quân Đại Lý. Một trận chiến lớn xảy ra, dù Đại Lý có kỵ binh mạnh nhưng không chống nổi kỵ binh kết hợp tượng cùng cung nỏ của Đại Cồ Việt, hàng vạn quân Đại Lý tử trận, số còn lại tháo chạy, Dực Thánh Vương thúc quân truy đuổi, bắt sống được viên tướng chỉ huy là Dương Trường Huệ, thu được vàng vạn ngựa chiến và lương thực.

Tam tháp Đại Lý: Công trình vĩ đại từ thời nhà Đường. (Ảnh từ wiki travel)

Lúc này nhà Tống ra sức ép với Đại Cồ Việt vì cho rằng Lý Thái Tổ cướp ngôi. Vua liền sai đem 100 ngựa bắt được của Đại Lý sang biếu vua Tống, đồng thời báo tin đánh bại Đại Lý cho nhà Tống biết, nhằm cho nhà Tống thấy sức mạnh của Đại Cồ Việt.

Vuu Tống hay tin Đại Lý bị đánh bại thì có phần e ngại Đại Cồ Việt, liền đài thọ toàn bộ chi phí cho đoàn sứ bộ, khi ra về vua Tống cũng tặng rất nhiều quà. Vua Tống không còn gây sức ép với nhà Lý nữa, quan hệ Tống – Việt cũng êm đẹp một thời gian.

Sau chiến thắng này, một số Tù trưởng vốn có ý ly khai khỏi Đại Cồ Việt, nay thấy rõ sức mạnh của quân Việt, liền thần phục nhà Lý.

Lúc này Tù rưởng Hà Trắc Tuấn liên minh với các Tù trưởng khác cùng chiếm các châu  Đô Kim, Vị Long, Thường Tân, Bình Nguyên chống lại nhà Lý. Vua Lý Thái Tổ sai Dực Thánh Vương và Vũ Đức Vương đi đánh. Hà Trắc Tuấn không địch nổi, bị bắt sống giải về Kinh đô rồi bị xử chém.

Chiến thắng này giúp vùng biên giới của Đại Cồ Việt được yên bình, Đại Lý và Tống đều không dòm ngó, các Tù trưởng cũng thần phục Triều đình.

Trần Hưng

Theo trithucvn.org

Các bài viết liên quan:

Quân Minh khi làm lễ tế súng đều phải hành lễ trước một người An Nam Lừng danh sử Việt: Đội quân duy nhất thế giới từ vua đến tướng đều là phụ nữ Không phải của Lý Thường Kiệt, bài thơ “Nam quốc sơn hà” có từ bao giờ? Hậu duệ nhà Trần của Đại Việt trở thành Hoàng Đế Trung Hoa Chinh phục kinh đô Trung Quốc, câu chuyện người Việt làm Tể Tướng thời nhà Đường Vạn Lý Trường Thành không ngăn nổi quân Hung Nô, chỉ một người Việt làm được điều này Nước Vạn Xuân: (phần 1) Lý Bí giành lại Giang Sơn Trận đánh chênh lệch lớn nhất trong lịch sử hải quân thế giới (phần 2)